راهنمای قدم به قدم جهت ایجاد و تقویت مهارت حل مسئله
A guide to building and strengthening problem solving skills
یکی از مهمترین مهارتهای مورد نیاز همه افراد در زندگی پیچیده امروز، مهارت حل مسئله است. واقعیت این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم مسائل و چالشها بخش جدایی ناپذیری از زندگی ما هستند. نقل قول زیبایی در این زمینه از یکی از بزرگان وجود دارد که می گوید: « به جای آنکه آرزو کنید مسائل زندگی آسان باشند، تلاش کنید تا قدرتمند باشید». در ادامه و به جهت آشنایی شما خواننده عزیز، به توضیح بیشتر مهارت حل مسئله می پردازیم.
تفاوت مهارت حل مسئله و مهارت تصمیم گیری
شاید در نگاه اول، مهارت حل مسئله و تصمیم گیری به یک معنی مورد استفاده قرار بگیرند. اما این طور نیست و این دو موضوع تفاوت اساسی با یکدیگر دارند. در مهارت تصمیم گیری، ما با موقعیتی مواجه هستیم که از بین چند اولویت و راهکار موجود، باید تصمیم گرفته و یکی را انتخاب کنیم. ولی در مهارت حل مسئله، ما با شرایطی مواجه هستیم که در حال حاضر، راه حل مشخص و روشنی ندارد. در واقع مهارت حل مسئله یک فرایند است که در آن تلاش می شود به شیوه ای موثر و فعال، در جهت شناخت و حل یک مسئله یا مشکل اقدام شود.
اهمیت آموزش مهارت حل مسئله در سنین پایین
بخش قابل توجهی از آسیب ها و مشکلاتی که در زمینه شیوه های نامناسب تصمیم گیری و حل مسئله در افراد دیده می شود به دلیل بی توجهی به آموزش این مهارتها در سنین پایین است. اگر می خواهید فرزندان شما آماده مقابله موثر با چالشها و مسائل زندگی باشند، لازم است به آموزش اصولی مهارتهای زندگی به کودکان توجه ویژه ای داشته باشید.
مهارت حل مسئله به روش گام به گام منطقی
زمانی که افراد با مشکل و یا مسئله ای روبرو می شوند به شیوه های مختلفی نسبت به آن واکنش نشان می دهند. مثلاً برخی از افراد به دلیل احساس ناتوانی و داشتن افکار منفی نسبت به خود، از حل مسئله اجتناب می کنند. برخی دیگر، بدون تفکر و تنها بر اساس احساساتی که در آن لحظه دارند اقداماتی انجام می دهند. گروهی دیگر برای حل مسئله به شهود درونی خود متکی هستند. در این میان یکی از اصولی ترین شیوه های حل مسئله، روش منطقی است که معمولاً اثربخشی بالایی دارد. در ادامه با مراحل این روش بیشتر آشنا خواهیم شد.
شناسایی و تعریف مسئله
زمانی ما می توانیم یک مسئله را حل کنیم که آن را به درستی تعریف کرده باشیم. پرسیدن سوالات درست در مورد چرایی ایجاد مسئله، یکی از راهکارهای مهم شناسایی و تعریف مسئله است. درگیری احساسی با مسئله ای که برای افراد ایجاد شده، از جمله عواملی است که مانع بررسی دقیق موضوع می شود. جهت شناسایی بهتر موضوع، می توانیم از زاویه دید فردی که از بیرون به مسئله نگاه می کند، آن را بررسی و تعریف کنیم.
جمع آوری و ساماندهی اطلاعات مورد نیاز
بعد از شناسایی و تعریف درست مسئله ما نیاز به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای درک بهتر مسئله داریم. جمع آوری اطلاعات به درک بهتر موضوع و پیدا کردن راهکارهای مناسب، کمک زیادی می کند. برخی از روشهای کاربردی در این زمینه عبارتند از:
- مشورت با افرادی که قبلاً با چنین مسئله ای مواجه بوده و در زمینه حل آن تجربه دارند.
- مصاحبه و پرسش از افرادی که درگیر مسئله هستند.
- تحقیق و جستجو از منابع بیرونی.
- استفاده از ابزار نقشه ذهنی برای ساماندهی اطلاعات مورد نیاز
- استفاده از درخت تصمیم گیری برای بررسی تصمیم ها و عواقب احتمالی آنها.
تشکیل استراتژی حل مسئله و بررسی سناریوهای مختلف
وقتی ایده های مختلف یادداشت شد، نوبت به بررسی تمام راهکارهای موجود می رسد. برای انتخاب بهترین راه حل، لازم است تا پیامدهای مثبت و منفی هر سناریو از جنبه های مختلف به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. سپس راهکارهای موجود بر اساس مزایا و معایب آنها اولویت بندی شوند.
تصمیم گیری و اجرای بهترین راه حل جهت حل مسئله
در این مرحله نوبت به استفاده از مهارت تصمیم گیری می رسد. در واقع در این قسمت باید تصمیم گرفت که کدام راهکار می تواند بهترین گزینه برای حل مسئله باشد. پس از آن باید برای اجرایی کردن تصمیم نهایی، برنامه ریزی کرد. در نهایت لازم است تا بدون معطلی اقدامات عملی مربوط به راهکار انتخاب شده را اجرایی کرد.
سخن پایانی
ضمن سپاس از همراهی شما، در پایان باید تاکید کنیم که مهارت حل مسئله قابل یادگیری و پرورش است. این مهارت با آموزش دیدن و اقدام کردن مداوم، تقویت می شود. هیچ وقت اجازه ندهید افکار و خودگویی های منفی باعث ترس از تصمیم گیری و اجتناب از حل مسائل مختلف زندگی شود. داشتن دیدگاه مثبت به توانمندی های خود و مقابله با افکار و باورهای محدود کننده، از جمله مهمترین عواملی است که می تواند در بهبود این مهارت به شما کمک قابل توجهی نماید.
حتما نظرات و تجربیات خود را در قسمت دیدگاه ها در پایین همین صفحه با مخاطبان یک با ما به اشتراک بگذارید.